Kim jest sygnalista i kogo obejmuje nowa dyrektywa?
Kim jest sygnalista?
Sygnalista to osoba, która decyduje się ujawnić informacje o nieprawidłowościach, nadużyciach, korupcji czy innych naruszeń prawa w miejscu pracy lub w instytucji, z którą jest związana. Celem takich działań jest przeciwdziałanie naruszeniom prawa oraz ochrona interesu publicznego. Sygnaliści odgrywają kluczową rolę w identyfikowaniu i eliminowaniu nielegalnych praktyk, co w efekcie prowadzi do zwiększenia przejrzystości i uczciwości w różnych sektorach działalności.
W Polsce, ustawa o ochronie sygnalistów, znana jako „Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa”. Ustawa ta jest wdrożeniem unijnej dyrektywy mającej na celu zapewnienie ochrony prawnej dla osób zgłaszających takie naruszenia. Ochrona ta obejmuje między innymi zabezpieczenie przed represjami, dyskryminacją oraz wszelkimi działaniami odwetowymi ze strony pracodawców lub innych podmiotów, które mogłyby być zainteresowane ukryciem informacji o naruszeniach.
Od kiedy wchodzi w życie dyrektywa o Sygnalistach?
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r., dotycząca ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, zostanie wdrożona w Polsce już 25 września 2024 roku. Dyrektywa ta ma na celu ustanowienie wspólnych minimalnych standardów ochrony sygnalistów w całej Unii Europejskiej.
Kogo obejmuje nowy obowiązek?
Dyrektywa o sygnalistach obejmuje szeroki zakres podmiotów, zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego. W szczególności, nowa regulacja dotyczy:
- Pracodawców prywatnych zatrudniających co najmniej 50 pracowników,
- Wszystkich organizacji publicznych zatrudniających co najmniej 50 pracowników,
- Podmiotów działających w sektorze usług, produktów i rynków finansowych oraz zajmujących się przeciwdziałaniem praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwem transportu i ochroną środowiska,
- Mikro i małych przedsiębiorstw uczestniczących w przetargach na zamówienia publiczne lub korzystających z funduszy unijnych.
Wyjątek stanowią jednostki organizacyjne gmin lub powiatów, które mają mniej niż 10 000 mieszkańców.
Obowiązki jednostek, aby spełnić nowe przepisy
Aby spełnić nowe przepisy ochrony sygnalistów, pracodawcy muszą stworzyć przejrzyste i bezpieczne procedury umożliwiające zgłaszanie nieprawidłowości. Do kluczowych zadań należy:
- Wdrożenie bezpiecznych metod raportowania nieprawidłowości,
- Ustanowienie wewnętrznej procedury zgłaszania problemów,
- Regularne reagowanie na zgłoszenia sygnalistów,
- Weryfikacja zgłoszeń i stosowanie odpowiednich procedur wyjaśniających,
- Prowadzenie rejestracji zgłoszeń,
- Zapewnienie bezpieczeństwa i poufności danych sygnalisty.
Podsumowując, wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów jest krokiem w kierunku zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności w różnych sektorach gospodarki. Nowe przepisy mają na celu ochronę osób, które odważnie decydują się zgłaszać nieprawidłowości, jednocześnie nakładając obowiązki na pracodawców, aby stworzyli bezpieczne środowisko dla takich działań.